Hèt model voor de toekomstbestendige leefomgeving

Over het Waardenmodel Leefomgeving

Waarom een Waardenmodel Leefomgeving?

In de openbare ruimte van onze gemeenten zijn vele prachtige plekken. Maar kennen we de waarde hiervan eigenlijk wel? En hoe sturen we daarop? Onze kijk op het beheer van de openbare ruimte is de laatste jaren veranderd. Geleidelijk, maar wel ingrijpend. Voorheen was de uitdaging vooral om het schoon, heel en veilig te houden tegen zo laag mogelijke kosten. Werken met beeldkwaliteit en / of via de methode van assetmanagement zorgt dat we professioneel kunnen beheren. Het is nog steeds een gangbare en bruikbare werkwijze, het vormt de basis onder ons werk. Maar er is meer!

Een bredere blik op de openbare ruimte wordt belangrijker. Beleving en gebruik komen centraal te staan en bepalen steeds vaker waar welke maatregelen nodig zijn. Daarnaast hebben we te maken met grote maatschappelijke opgaven, die in bijna alle collegeprogramma’s een plek krijgen. Denk hierbij aan klimaatadaptatie, biodiversiteit en duurzaamheid, maar ook aan beleving en inclusiviteit. Opgaven waar goed beheer een belangrijke bijdrage aan kan leveren. Zo’n grote verandering vraagt om een nieuwe aanpak.

Wat is het Waardenmodel Leefomgeving?

Het ‘Waardenmodel Leefomgeving’ biedt de bouwstenen om hier concreet richting aan te geven. Het gebruik ervan geeft inzicht en oplossingsrichtingen voor zowel de inrichting, het beheer als het gebruik van de leefomgeving. Daarnaast geeft het de relatie weer tussen de fysieke, sociale en economische voorwaarden die de leefbaarheid bepalen. Ook helpt het Waardenmodel bij het maken van keuzes en succesvolle strategieën.

Het waardentableau met thema’s en hoofdindicatoren
Download hier de PDF met uitleg.

Aan de slag met het Waardenmodel Leefomgeving

Het Waardenmodel Leefomgeving biedt een manier van denken en werken vanuit de doelen die de gemeente nastreeft. Het maakt het mogelijk om ambities te bepalen, te meten hoe de gemeente scoort op de gekozen thema’s en aan de hand daarvan maatregelen te nemen. Dit scoren kan voor een plek/locatie (bijvoorbeeld) park of plein, maar ook een buurt of wijk en voor de hele gemeente. Het is mogelijk om de effecten van de maatregelen te monitoren, te evalueren en ambities bij te stellen. Kortom: de bekende Plan-Do-Check-Act-cyclus (PDCA-cyclus) vormt de basis. Het Waardenmodel Leefomgeving is op veel verschillende manieren toe te passen. Hieronder een aantal voorbeelden van vraagstukken die wij momenteel veel voorbij zien komen en waar het Waardenmodel Leefomgeving bij ingezet kan worden.

Invulling geven aan het coalitieprogramma

Na de verkiezingen van 2022 zijn de meeste coalities gevormd en zijn coalitieprogramma opgesteld. Veel van die programma’s bevatten doelstellingen op het gebied van klimaat, gezondheid, biodiversiteit, etc. Deze thema’s zijn niet voor niets onderdeel van het Waardenmodel Leefomgeving! Aan de hand van het Waardenmodel kunnen deze gemeentelijke ambities vertaald worden naar concrete doelstelling én strategieën.

Bijvoorbeeld in de gemeente Hoorn is in 2019 een Groenvisie ontwikkeld en zie je veel ambities terug in het huidige coalitieakkoord. De concrete vraag is dan waar en op welke wijze gaan we aan die ambities concreet invulling geven in het groen. Hiervoor moet je de huidige ambities omzetten in concrete maatregelen, maar ook waar zijn welke waarden aanwezig, welke kansen liggen er en hoe kom je daar?

Voorbeeld: Samenvatting coalitieakkoord gemeente Hoorn gericht op groen als perspectief.

Figuur: Schematische aanpak werken met het Waardenmodel Leefomgeving

Het Waardenmodel Leefomgeving legt dus lokale en meetbare ambities vast. We formuleren strategieën en maatregelen om verbeteringen te realiseren. De systematiek helpt om het effect van genomen maatregelen te meten.

Opstellen van een integraal of thematisch beleids- of beheerplan

Een groenbeleidsplan, een integraal beheerplan; allemaal nuttige documenten waar veel gemeenten mee werken. Maar hoe koppel je gemeentelijke ambities aan je beleids- of beheerplan? Met het Waardenmodel Leefomgeving kan dat. Per thema zijn maatregelen te benoemen die bijdragen aan een hogere score op dat thema. Deze maatregelen zijn ook door te rekenen. Dit is een toevoeging aan de reguliere doorrekeningen op basis van beeldkwaliteit in het programma Impact Online.

“Het model legt meer bloot dan ik had verwacht”, vertelt Ronald Landman, strategisch beheerder openbaar groen bij de gemeente Zaandam.

Aan de slag in een wijk

Onze wijken en buurten zijn continu in ontwikkeling. Veel wijken uit de jaren 60, 70 en 80 zijn nu toe aan een flinke renovatie. Maar, hoe bepaal je hoe die wijk ingericht moet worden? En, hoe meet je de effecten van ingrepen die gedaan zijn? Aan de hand van het Waardenmodel Leefomgeving kan dit uitgevoerd worden.
De gemeente Zaanstad is gestart met het project “Levende stad” met daarin ambitie over het verbeteren van de leefbaarheid in wijken en daarmee de hele stad, maar ook om er een duurzaam proces van te maken.

Een pilotwijk is de Kleurenbuurt is onderdeel van een wijk uit de jaren 60/70 met achterstanden zowel fysiek als sociaal. Inmiddels is er een plan ontwikkeld samen met de bewoners over het verbeteren van de leefbaarheid. Met het Waardenmodel is zowel een deel gemeenten dat nog moet worden gereconstrueerd en een deel dat in uitvoering is. Het doel is in kaart te brengen of en welke waarden zijn gestegen en welke niet, hoe het proces wellicht verbeterd kan worden en wat het advies is voor de toekomst.

Thema Betrokkenheid- hoofdindicator eigenaarschap

Beoordeelde waarden in Kleurenbuurt

Kaart uit Cartotool resultaat meting op betrokkenheid in Kleurenbuurt Zaanstad

Lancering van het Waardenmodel Leefomgeving

Versie 1.0 van het Waardenmodel Leefomgeving heeft op 8 juli 2022 het levenslicht gezien. Het model is door Cyber ontwikkeld. Diverse klankbordgroepleden hebben hun bijdrage geleverd om de ideeën te toetsen en kritisch te beoordelen op werkbaarheid en gebruik.

De Hogescholen van Saxion Deventer en Van Hall Larenstein hebben via praktijkopdrachten meegewerkt aan het toetsen van het model in de praktijk en te voorzien van de nodige kanttekeningen.

Klankbordgroep leden:
Tabitha ten Hove (gemeente Amstelveen)
Pauline de Koning (gemeente Bunnik)
Ina van Dijk (gemeente Enschede)
Anjo Geertsema (gemeente Emmen)
Sjef Kempers (gemeente Oldenzaal)
Ronald Landman – Zzp-er (gemeente Zaanstad)
Pauline Dries – Zzp-er (DUO-plus gemeenten)
Hugo Potharst – Zzp-er (sociaal adviseur)

Partners

We werken samen met een tweetal partners die ervoor zorgen dat het Waardenmodel Leefomgeving een praktisch model blijft en met gebruik van beproefde ICT oplossingen in ons werkveld direct bruikbaar is. Zo hoeven er geen nieuwe ICT-oplossingen ontwikkeld te worden, die zijn er namelijk al! Dit zijn Apptimize platform en CartoTool. Ook ons eigen rekenmodel Impact Online is zo’n tool.

Over Cyber

De Cyber Groep is een onafhankelijk adviesbureau voor beleid, beheer, organisatie en kwaliteitsbeoordeling van de leefomgeving met de ondersteuning voor personele vraagstukken. We hebben meer dan dertig jaar ervaring en bedienen inmiddels ongeveer een kwart van de Nederlandse gemeenten. Daarnaast zijn we ook actief voor onder andere woningcorporaties, recreatieschappen, werkvoorzieningsschappen en aannemers.

Onder de Cyber Groep vallen de werkmaatschappijen Cyber advies, iFocus en Cens-or. De verschillende bedrijven met hun eigen entiteit vormen samen het antwoord hoe om te gaan met de leefomgeving.

Het Waardenmodel Leefomgeving © is een product van Cyber Advies.

Benieuwd wat het Waardenmodel Leefomgeving voor u kan betekenen?

Neem dan contact op met Cyber Advies via onderstaande gegevens of kom eens langs op bij ons op kantoor in Deventer of Alphen aan den Rijn! Als u direct mensen persoonlijk mensen wilt spreken over het Waardenmodel Leefomgeving, bel dan Marcel Aarnink, Anneloes Voorberg of Sjaak van der Vlies.